KİRA ÖDEMELERİNİN BANKA VE PTT’DEN YAPILMA ZORUNLULUĞU GÜNDEMDE!

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan Gelir Vergisi Genel Tebliğ Taslağı (“Taslak”), konut ve işyeri kiralamalarına yönelik ödeme ve tahsilat işlemlerinin banka ya da PTT aracılığıyla yapılmasını zorunlu hale getiren birtakım düzenlemeler içermektedir. Tebliğin temel amacı, kayıt dışı kira ödemelerini engellemek ve bu vesile ile vergi kaybının önüne geçmeyi hedeflemektedir.

Halihazırda yürürlükte bulunan 268 ve bu tebliğde değişiklik yapmış olan 298 Seri No.lu Ge­lir Vergisi Genel Tebliğine göre; konut­larda her bir konut için aylık 500 TL ve üzerindeki kiralamalarda; bunun yanı sıra kısa süreli konut kiralamaları ile birlikte iş yeri kiralamalarında ise herhangi bedel sınırlamasına tabi olmaksızın kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla gerçekleştirilmesine ve bu ödemelerin kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu bulunmaktadır.

9 Eylül 2024 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan Taslak ile mevcut uygulamadan farklı olarak herhangi bir aylık bedel sınırı söz konusu olmadan aylık kira bedeli ne olursa olsun her nevi taşınmaz kira sözleşmelerinden (-konut, işyeri, günlük veya kısa süreli konut kiralaması-) kaynaklanan kira ödemelerinin, bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. (“PTT”) tarafından düzenlenen belgelerle belgelendirme zorunluluğu getirilmiştir.

Temel kural her ne kadar yukarıda izah edildiği gibi ise de; kira bedelinin mahkeme veya icra yoluyla ya da ayni olarak ödenmesi durumlarında yukarıda bahsedilen belgelendirme zorunluluğu ortadan kalkmaktadır.

Öte yandan hisseli taşınmazların konu edildiği kira sözleşmeleri bakımından özel bir düzenleme bulunmaktadır. Buna göre kira bedelinin tamamının hissedarlardan birine ödenmesi durumunda tevsik zorunluluğunun hissedarların tamamı bakımından yerine getirildiği kabul edilecek ve Taslak’a aykırı bir durum söz konusu olmayacaktır.

Düzenleme kapsamında tevsik edici belgeler bankalar veya PTT aracılığıyla para yatır­ma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kar­tı ile yapılan tahsilat ve ödemeler karşı­lığında düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri tevsik edici belge ola­rak kabul edilecektir. Bankaların inter­net şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da bu kapsamda tevsik edici belge olarak kabul edilmektedir.

Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hüküm uyarın­ca kira ödemelerinde tevsik zorunlulu­ğuna uymayanların her birine hem kira­cıya hem de kiralayana olmak üzere her bir işlem için;

• Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20.000-TL den,
• İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 10.000-TL den,
• Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 5.000-TL den az ol­mamak üzere işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesi­lir. Ancak, bir takvim yılı içinde kesile­cek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemez.

Tevsik zorunluluğuna uymaksızın el­den ödeme yapanların, bu durumu öde­meyi takip eden 5 (beş) iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halin­de, kendisi adına özel usulsüzlük ce­zası kesilmeyeceği düzenlenmiş olup; elden ödeme alan kiraya verenlere ise usulsüzlük cezası kesileceği düzenlenmiştir.

Öte yandan kira ödemesinin bir kısmının Banka veya PTT aracılığıyla, bir kısmının ise elden ödenmesi halinde, kira bedelinin tamamı üzerinden değil, elden ödenen miktar dikkate alınarak ceza uygulaması yukarıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde uygulanacaktır.

Özetle Taslak, kira ödemelerinde tam şeffaflık ve vergisel uyumu artırmayı amaçlamaktadır. Elden kira ödemelerinin yasaklanmasıyla birlikte kira gelirlerinin eksiksiz bir şekilde beyan edilmesi ve kayıt dışı para akışının önlenmesi ve bu vesile ile vergi zıyaının önlenmesi hedeflenmektedir.