Hakan GÜNDEŞ Kıdemli Avukat
[email protected]
17 Mart 2025
A-
A+
Çalışma hayatı, bireylerin toplumsal rollerini yerine getirdiği, ekonomik ve sosyal ilişkilerinin şekillendiği bir alan olmasının; yanı sıra psikolojik ve fiziksel sağlığın da büyük ölçüde etkilendiği bir ortamdır. Son yıllarda işyerlerinde bireylerin karşılaştığı psikolojik taciz (“Mobbing”) önemli bir sorun olarak gündeme gelmiştir. Mobbing, çalışanlar arasında mevcut gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılmasıyla sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, aşağılama, küçümseme, dışlama gibi davranışlarla somutlaşmaktadır. Bu tür durumlar, işyerindeki motivasyonu, verimliliği yanı sıra çalışanların genel sağlık durumunu olumsuz yönde etkilediği şüphesizdir.
2025/3 İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi ile İlgili 2025/3 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi (“Genelge”) 06.03.2025 tarihli 32833 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Genelge, genel itibariyle işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesi için önemli adımlar atılmasını hedeflemekte olup; bu çerçevede işyerlerinde mobbing uygulamalarını engellemek, mobbing mağdurlarını korumak ve iş ortamında daha sağlıklı bir atmosferin yaratılmasına yönelik çeşitli birtakım düzenlemeler getirmektedir.
Bu yazı ile Genelge’nin amacını, içeriğini ve uygulama alanlarını ele alarak, işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesine dair atılan bu önemli adımı aşağıdaki gibi inceleyeceğiz.
Psikolojik Taciz (Mobbing) Nedir?
Psikolojik taciz, işçinin manevi kişiliğine karşı işveren, işveren vekili veya diğer işçiler tarafından gerçekleştirilen, süreklilik göstererek sistematik hale gelen, kötü muamele, aşağılama, dışlama vb. biçimde ortaya çıkan, onur kırıcı, küçültücü, yıldırıcı, bezdirici kaygı verici, genellikle işçinin istifasını sağlama amacını taşıyan davranışlardır.[1] Bu tür davranışlar, işyerindeki motivasyonu, verimliliği yanı sıra çalışanların genel sağlık durumunu olumsuz yönde etkilemektedir.
Genelge’nin Amacı
Genelge, işyerlerinde psikolojik taciz ile mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Genelge’nin ana hedefi, mobbing uygulamalarını önlemek ve işyerlerinde çalışanların güvenliğini, huzurunu sağlamak, iş verimliliğini artırmak yanı sıra sosyal adaleti ve çalışan haklarını korumayı amaçlamaktadır.
Mobbing fiilleri her ne kadar işyerlerindeki belirli bir kişi ya da gruba yönelik gerçekleştirilip bu kişi ve grubu etkilediği düşünülmekte ise de; esasen yalnızca hedef kitleyi etkilemez aynı zamanda işyerinin genel atmosferini, ekip ruhunu ve kurumsal verimliliği de ket vurmaktadır.
Bu nedenle Genelge, mobbingin önlenmesi amacıyla sistematik bir yaklaşım geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Genelge’nin İçeriği ve Genelge kapsamında Önerilen Tedbirler
Genelge, işyerlerinde mobbingin önlenmesine yönelik bir dizi düzenleme ve tedbir içermektedir. Söz konusu bu tedbirleri aşağıdaki gibi sıralayabilmek mümkündür;
İşyerlerinde mobbing davranışlarının farkına varılması ve bu konuda eğitimlerin verilmesi, genelgenin ilk adımlarından biridir. Çalışanlara mobbingin ne olduğu, nasıl tanımlanacağı ve karşısında nasıl durulacağı konularında bilgilendirme yapılması sağlanacaktır. Ayrıca, yöneticilerin de mobbing konusunda eğitim almaları ve bu tür davranışlara karşı duyarlı olmaları beklenmektedir.
Genelge, işyerlerinde mobbing vakalarının kolayca rapor edilebileceği şikayet mekanizmalarının kurulmasını arzulamaktadır. Bu mekanizmalar, mobbing mağdurlarının çekinmeden rahatça şikayette bulunmalarını sağlamayı amaçladığı gibi; aynı zamanda şikayetlerin gizliliği ve güvenliği konusunda da önlemler alınması gerektiği vurgulanmaktadır.
Mobbing mağdurlarına psikolojik destek ve rehberlik hizmetleri sunulması teşvik edilmektedir. Bu mağdurların ruhsal iyileşme süreçlerine yardımcı olacağı gibi; aynı zamanda işyerinde daha sağlıklı bir ortamın oluşmasını da sağlayacaktır.
İşyerlerinde mobbingin önlenmesi için denetim ve izleme mekanizmalarının güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu mekanizmalar işyerinde mobbing davranışlarının tespit edilmesi ve etkili şekilde önlenmesi amacıyla denetimlerin yapılmasını öngörmektedir. Ayrıca mobbing uygulayanlara yönelik cezai yaptırımların uygulanması da bu genelge kapsamında yer almaktadır.
Çalışanların ve işverenlerin mobbing hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaları için bu konuda yapılan yasal düzenlemelerin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu çerçevede kamuoyunda farkındalık yaratılmalı, iş yerlerinde sağlıklı çalışma ortamları yaratılmalıdır.
Sonuç ve Değerlendirme
Genelge, işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesine yönelik önemli bir adım olarak öne çıkmaktadır. Genelge ile çalışanların ruhsal ve fiziksel sağlıklarının korunmasına yönelik kapsamlı bir yaklaşım sunulmakta ve işyerinde güvenli, huzurlu bir çalışma ortamının oluşturulması hedeflenmektedir.
İşverenler, bu genelgeye uygun bir şekilde davranarak, çalışanların sağlıklı bir ortamda çalışmalarını sağlayabilirler. Aynı zamanda çalışanlar, mobbing davranışlarını tanıyıp bu tür durumlarda haklarını arama konusunda daha bilinçli hale gelmelidir.
İşyerlerinde mobbingle mücadele için atılacak bu tür adımlar, toplumsal anlamda da daha adil ve eşitlikçi bir çalışma ortamının oluşturulmasına yardımcı olacaktır.
06.03.2025 tarihli 32833 sayılı Resmi Gazete için tıklayınız;
https://www.resmigazete.gov.tr/06.03.2025
[1] Yargıtay dairelerince verilenler birlikte mobbinge ilişkin değişik tanımlar için bkz. Savaş Kutsal, Mobbing, 620-624.
Yayınlara dön